സന്ധിസമാസസൂത്രങ്ങൾ .

#സന്ധിസമാസസൂത്രങ്ങൾ .

സന്ധിസമാസനിയമങ്ങൾ വിവരിക്കുന്ന കേരളപാണിനീയത്തിലേയും ശബ്ദശോധിനിയിലേയും പ്രശസ്തസൂത്രങ്ങൾ ചുവടെ ചേർക്കുന്നു .

#ലോപസന്ധി

സ്വരത്തിൻ മുമ്പു ലോപിക്കും
സംവൃതം വ്യക്തമാകയാൽ
അതിനെ സ്വരമായിട്ടേ
വകവെക്കേണ്ടു സന്ധിയിൽ
ചെയ്തു ചെയ്യുന്നു എന്നുള്ളോ-
രാഖ്യാതാന്ത്യമുകാരവും
ലോപിക്കും സദൃശംപോലെ
സംവൃതോപജ്ഞമാകയാൽ
അല്ല- ഇല്ലയ്ക്കന്ത്യലോപ -
മായി-പോയിക്കുമൊത്തപോൽ
പ്രാർഥനാർഥക്രിയാംഗത്തി -
നന്ത്യക്കാരവുമങ്ങനെ
അകാരം ലുപ്തമായ്ക്കാണും
വേറിട്ടും പലെടങ്ങളിൽ
ആട്ടെ ,അതെ ,ഉടെ ,ഊടെ
ഇവയന്ത്യം കളഞ്ഞുമാം
ഹ്രസ്വം നീട്ടാം ബലത്തിനായ്
തള്ളാം പ്രാധാന്യഹാനിയിൽ .

#ആഗമസന്ധി .

വർജ്ജിപ്പൂ സ്വരസംയോഗം
' യ' ' വ ' ചേർത്തു യഥാവലേ
പൂർവം താലവ്യമാണെങ്കിൽ
യകാരമതിലേയ്ക്കണം
യാവിന്നു നാവും വാവിന്നു
കാവും കൃതിയിൽ വന്നിടാം
ശ്രുതിമാധുര്യാർഥമായും
നാഗമം ചിലെടങ്ങളിൽ
വകാരാഗമേ ചേരൂ
ചുട്ടെഴുത്തുകൾ മുന്നിലും
അറിവാനറിവേനെന്ന
വകാരം ഭാവിചിഹ്നമാം
യവാഗമം നിപാതത്തിൽ
സ്വരത്തിങ്കലസുന്ദരം
ദീർഘത്തിന്നവസാനത്തിൽ
ബാഹുല്യേന യവാഗമം
പ്രത്യയാദിക്കകാരത്തിൽ
മുമ്പും താലവ്യയാഗമം

#ദ്വിത്വസന്ധി .

ഖരാദി ഖരമൂഷ്മാവും
മൃദുഘോഷങ്ങളും ദൃഢം
പഞ്ചമം മധ്യമം ഹാവും
വിശേഷണ വിശേഷ്യങ്ങൾ
പൂർവോത്തര പദങ്ങളായ്
സമാസിച്ചാലിരട്ടിപ്പൂ
ദൃഢം പരപദാദിഗം
അലുപ്താഖ്യ സമാസത്തിൽ
ധാതുപൂർവത്തിലും വരാ
വിനയെച്ചങ്ങൾ മൂന്നെണ്ണം
മുൻതൻ പാക്ഷികസംജ്ഞിതം
ആധാരികാഭാസമാം എ
ആലിൽകലെ വിഭക്തികൾ
ഇവയ്ക്കു പിൻദൃഢത്തിനു
ദ്വിത്വം വാക്യത്തിലും വരും
കൂട്ടക്ഷരമിരട്ടിക്ക
പമധ്യത്തിലാവുകിൽ
ചുട്ടെഴുത്തിനു പിൻവന്നാൽ
മെയ്യേതും ദ്വിത്വമാർന്നിടും
പരം ശിഥിലമാണെങ്കി-
ലിതേ ദീർഘിക്കിലും മതി
ഏക മിത്ര പ്രകൃത്യന്തേ
നാസോത്ഥം യളലങ്ങളും
ഇരട്ടിച്ചിട്ടുതാൻ നിൽക്കും
പദമില്ലൊറ്റ മാത്രയിൽ .
പദാന്തേ വ്യഞ്ജനം വന്നാൽ
സംവൃതം ചേർത്തു ചൊല്ലുക
ചില്ലുമാത്രം സംവൃതത്തിൽ -
സഹ്യം കൂടാതെയും വരും .

#ആദേശസന്ധി.

തവർഗ്ഗത്തിനടുത്തുള്ള
ടവർഗേണ സവർണനം
ചവർഗത്തോടുമങ്ങനെ
ലകാരം വർത്സ്യമായ്ത്തീരും
തവർഗം പരമാവുകിൽ
ളകാരമെങ്കിൽ മൂർദ്ധന്യം
വിനാമക്രിയയാണിത്
വിനാമംലളകൾക്കോതാം
വർഗ്യമേതിന്റെ മുമ്പിലും
എങ്കിലും മലയാളത്തിൽ
പ്രത്യയാദി തകാരമോ
നാസോത്ഥമോ പരം വേണം
വിനാമക്രിയ ചെയ്തീടാൻ
ഖരത്തിൻ മുമ്പു ലാദേശം
മുൻപിൻ പൊന്നെന്ന നാവിന്
അനുനാസികമാദേശം
പിൻപ്രത്യയ ഖരത്തിന്
കൽടാവുകൾക്കി, ല്ലിതത്രേ
അതിപ്രസരമെന്നത്
മകാരം താനനുസ്വാരം
സ്വരം ചേർന്നാൽ തെളിഞ്ഞിടും
വർഗ്യങ്ങൾ പരമായ് വന്നാൽ
അതാതിന് പഞ്ചമം വരാം
സമുച്ചയനിപാതത്തിൽ
ചേരുന്നേരം വകാരമാം
ഭാവിപ്രത്യയമാവിന്നും
വകാരം പ്രത്യയേ പരേ
പ്രത്യയസ്വരമേൽക്കുമ്പോ -
ളിരട്ടിച്ച തകരമാം
ത്താദേശത്തെ വികൽപിക്കാ-
മോടെന്നുള്ള വിഭക്തിയിൽ
കൾ പ്രത്യയത്തിനു മുമ്പു -
മനങ്ങൾക്കു സവർണനം

#ലിജീഷ് പള്ളിക്കര .